Nieuws - Uit ons verleden (8-1): 300 jaar kerk

Kleine kerkgeschiedenis van Donkerbroek 1500 – 1720

INLEIDING

‘Den 23 April 1714 is de eerste steen in het metzel=werck van deese kerck geleydt door …….’. Aldus valt te lezen (en nog meer) op de gevelsteen links boven de ingang van de Laurenstsjerke  aan de G.W. Smitweg, alhier. Dat was dus woensdag 23 april precies 300 jaar geleden.

De herbouw van het godshuis zou duren tot november 1714. De eerste predicatie in de nieuwe kerk vond plaats op 11-11-1714 (Sint Maarten). Voorganger was toen ds. I. Poutsma. Hij was de derde predikant van de sinds 1700 zelfstandige gemeente Donkerbroek-Haule. Hij diende deze gemeente van 1708-1742.

Herdenking

De huidige kerkenraad van de Hervormde Gemeente Donkerbroek-Haule heeft besloten, zoals u misschien gelezen hebt, op zaterdag 17 en zondag 18 mei as. ’s middags het 300-jarig bestaan te herdenken met een open huis, een spreker en op zondagmiddag ook ‘een korte dienst’. Als tekst kiest de huidige predikant van de PKN Donkerbroek-Haule het Bijbelgedeelte dat zijn verre voorganger koos voor ‘de eerste Predicatie in de nieuwe kerk’.

Het 300-jarig bestaan van de Laurenstsjerke is aanleiding om u, lezer/lezeres, in een aantal afleveringen in de rubriek ‘Uit ons verleden’, wat te vertellen over de kerkgeschiedenis van Donkerbroek, vanaf de oudste (tot nu toe gevonden) vermelding van een parochiekerk alhier tot enige jaren na de herbouw. D.z.w. vanaf 1500 tot en met 1720. Het wordt dus een ‘kleintje kerkgeschiedenis’ van Donkerbroek. Wellicht later nog eens over de periode nà 1720. Ook daarover is veel (ongepubliceerd) materiaal beschikbaar.

De afleveringen zullen in de loop van dit jaar met een zekere regelmaat worden geplaatst. De laatste in november as.

Trouwens, het zullen niet alleen woorden zijn die u onder ogen krijgt. Ik hoop er ook meerdere ‘plaatjes’ bij te laten afdrukken. Bv. originele teksten (in handschrift) die nog nooit ergens gepubliceerd zijn.

Ik stel me voor u over de volgende onderwerpen te vertellen:

1: Periode tot 1580

  • welke pastores
  • Beneficiaalboeken 1543
  • Bisdom Leeuwarden 1559-1580

2: Periode 1580-1700

  • 1580 Friesland wordt Gereformeerd
  • Inventarisatie geestelijke goederen 1580
  • Conscriptio Exulum Frisiae
  • Omvang kerkelijke gemeente
  • Acta Synoden 1595 en 1600
  • Recesboek 18-06-1631
  • Predikanten - tot 1611 en 1611-1700

3: Periode 1700- 1720

  • 1700 Donkerbroek en Haule samen een zelfstandige gemeente
  • Predikanten 1700-1720
  • Herbouw kerk in 1714: kosten er van en hoe geld vergaard
  • Inwijding kerk (11-11-1714) en doop eerste kinderen in nieuwe kerk

Tenslotte:

Hebt u prettige herinneringen uit uw jeugd aan zgn. Jaartallenlijstjes? Goed, dan volgt er hier een betreffende ons dorp:

Jaartallenlijstje betreffende de kerkgeschiedenis Donkerbroek

  • 1500, juni 20 - Institutie Mr. Johannes Hovynck
  • 1509, juni 20 - Oudste vermelding van St.Laurentiusparochie te Dombroek
  • 1543 - Ook Donkerbroek levert gegevens m.b.t. kerkgoederen
  • 1559-1580: Donkerbroek is één der parochies in het nieuwe Bisdom Leeuwarden
  • 1579 - Installatie Lubbertus Alberti tot pastoor
  • 1580, maart 31 - Friesland wordt Gereformeerd
  • 1580 - Pastoor Lubbertus Alberti gaat in ballingschap naar Groningen
  • 1580-1611 - Heel Stellingwerf-Oosteynde één kerkelijke gemeente
  • 1611 - Oldeberkioop splitst zich af
  • 1700, juli 13 - Bij besluit van de Staten van Friesland worden Donkerbroek en Haule een zelfstandige gemeente
  • 1701 - Martinus van der Vecht bevestigd als eerste predikant
  • 1714, april 23 - Eerste steenlegging herbouw kerk
  • 1714, nov. 11 - Eerste predicatie in nieuwe kerk
  • 1714, nov. 29 - Eerste kind gedoopt in de nieuwe kerk

U mag het lijstje uit het hoofd leren. Het wordt echter niet overhoord.

Dan nog: Bij iedere aflevering treft u een bronnenlijst en een literatuurlijst aan.

En: niets uit de afleveringen mag worden overgenomen, behalve met toestemming van de schrijver.

(wordt vervolgd)

Geplaatst op: 03 Mei 2014

terug