Nieuws - Uit ons verleden (10): Coba Jonker 100 jaar geleden geboren
Een half jaar terug, 19 maart 2020, was het precies 100 jaar geleden dat Coba Jonker in Donkerbroek werd geboren. Nu zult u denken, wat is er zo bijzonder aan Coba Jonker ?
Coba Jonker haar naam is ontegenzeggelijk verbonden aan de voormalige wielerbaan ‘De Zwaluw’ in de wandelbos Ontwijk in de jaren dertig van de vorige eeuw en is mede symbool voor de emancipatie van vrouwen in de sportwereld. In augustus van dit jaar was er in het nieuws melding van het feit dat een vrouwelijke voetbalster uit Menaam toestemming van de KNVB kreeg om in de herencompetitie mee te voetballen. Een mooi voorbeeld van de verdere emancipatie van vrouwen in de sportwereld. 85 jaar geleden deed Coba Jonker hetzelfde al in de wielersport. Als eerste vrouw in Friesland kreeg zij reeds in 1935 een wielerlicentie om deel te nemen aan wielerbaanwedstrijden voor mannen. Dit terwijl het wielrennen voor vrouwen pas in 1965 officieel werd erkend.
Er waren op dat moment twee wielerbanen in Friesland, te weten een houten baan in Leeuwarden en een betonnen baan in de wandelbos Ontwijk bij Donkerbroek. Coba Jonker was een dochter van Klaas Jonker. De familie Jonker had een winkel met huishoudelijke artikelen aan de Herenweg 3, daar waar nu Friso Zekerheid kantoor houdt. De heer Jonker was een wielerfanaat en nam in 1933 mede initiatief tot de bouw van een professionele wielerbaan in Donkerbroek. Naar voorbeeld van een wielerbaan uit Noord-Brabant werd op 22 juli 1934 wielerbaan de Zwaluw geopend met sprintwedstrijden, ploegenachtervolgingen en koppelwedstrijden. Klaas Jonker werd directeur van de wielerbaan.
Coba was destijds aangesloten bij de Federatie van Wielerclubs in Noord Nederland en reed op
15-jarige leeftijd haar wedstrijden met de junioren-jongens. Coba fietste absoluut niet onverdienstelijk en kwam regelmatig met een medaille en bloemen thuis.
De wielerbaan was in eerste instantie aangelegd met een aarden baan, maar deze werd vrij snel vervangen door betonplaten waardoor een respectabele baan ontstond. Er waren jaarlijks wedstrijden maar het bleek lastig de touwtjes financieel aan elkaar te knopen. Op 28 augustus 1938 werden de laatste wedstrijden verreden. In 1939 werd de baan ontmanteld en werden de onderdelen verkocht.
Coba Jonker was een allroundster op het stalen ros en kon uit de voeten op de betonnen baan maar ook op de grasbaan en in wegwedstrijden. Door haar mannelijke collega’s werd ze volledig geaccepteerd en serieus genomen. Op de baan was haar grote specialiteit de afvalwedstrijd.
Naast het wielrennen hield ze ook van turnen en korfballen. Haar grootste passie ging echter uit naar de zwemsport. Na haar huwelijk werkte ze lange tijd in het open lucht zwembad te Oosterwolde.
Ze trad in juli 1944 in het huwelijk met Albert (Appie) Koning uit Oosterwolde. Appie was ook geen onbekende naam in het wielrennen en had de nodige successen tijdens regionale wielerwedstrijden. Na de oorlog werd hij echter landelijk bekend met motorraces, met als één van de hoogtepunten de winst van de terreinrace Nederland-België-Engeland op Duinrell in 1950 die hij samen met 2 andere coureurs won. Daarnaast waren er gouden medailles in de zesdaagses van Oostenrijk (1952) en Tsjecho-Slowakije (1953). In 1954 kwam echter hij op 33-jarige leeftijd op tragische wijze om het leven bij een ernstig motorongeluk bij Barneveld waar hij door een vrachtwagen werd overreden. Coba bleef met drie kinderen achter.
Coba Jonker is 79 jaar oud geworden. Op 17 december 1999 is zij overleden. Ze ligt samen met haar man begraven op de algemene begraafplaats van Oosterwolde.
In 1965 liet zij in een interview met de Friese Koerier weten dat ze haar mening over het dameswielrennen in de loop der jaren had bijgesteld. “Ik heb het altijd graag gedaan en houdt ook nog steeds alles bij. Maar uiteindelijk is wielrennen vanwege esthetische redenen toch niet echt een sport voor dames”, aldus Coba.
Anno 2020 ontlokt deze ontboezeming een glimlach op het gezicht want hoe anders is het tegenwoordig. Coba Jonker speelde 85 jaar geleden onbewust al een rol in de alsmaar doorgaande emancipatie van de sport en met haar verhaal kregen we een inkijk op de roemruchte (relatief korte) geschiedenis van de Wielerbaan de Zwaluw in de wandelbos Ontwijk. Deze geschiedenis zal dan ook zeker een plek krijgen in de ontwikkeling van de historische route in en rondom Donkerbroek.
Auteur: Bert Rekker
Werkgroep Onzichtbaar Donkerbroek
Geplaatst op: 26 September 2020