Nieuws - Uit ons verleden (14): Hoe Donkerbroek ooit een eigen zwembad had
Vanuit het documentatiecentrum Donkerbroek zijn we druk bezig met het ontwikkelen van een historische route. Regelmatig willen we je meenemen naar een onderwerp uit het verleden van Donkerboek. Het onderwerp waar we deze keer ‘induiken’ is het voormalige zwembad de Tjonger.
Gezamenlijk initiatief
In 1930 werd er vanuit de dorpen Oosterwolde, Makkinga en Donkerbroek een samenwerkingsverband opgericht met als doel het aanleggen van een zwembad voor de inwoners van deze dorpen. Het was daarom van belang dat het zwembad op een centrale plek kwam te liggen. Er werd gekozen voor een gunstig gelegen stuk grond dat aan de oude N381 en ‘onze’ kant tegen het Tjongerkanaal lag. Dit betekende dat het zwembad officieel onder het grondgebied van Donkerbroek viel.
Archeologische vondsten
In het voorjaar van 1933 begonnen de graafwerkzaamheden. Het zwembassin werd voor een deel uit de rivierbedding van de oude Tjonger gegraven. Tijdens de graafwerkzaamheden werden door amateurarcheoloog H.J. Popping uit Oosterwolde interessante vondsten gedaan. Bij het graven kwamen voorwerpen zoals botten en een gewei van een rendier en stenen jachtgereedschappen naar boven. Deze vondsten duidden op de aanwezigheid van rendierjagers in de Steentijd, rond 12.000 jaar voor Christus. Popping kwam met de vondsten bekend te staan als ontdekker van de zogenaamde Tjongercultuur. Met zijn archeologische onderzoeken legde hij een grote collectie van archeologisch materiaal uit de Steentijd aan.
Feestelijke opening
Op 23 juli 1933 werd het nieuwe zwembad feestelijk geopend door de toenmalige burgemeester Van Douwen. Het water van het zwembad werd uit de hoger gelegen Compagnonsvaart getapt. Via een grindbak, een bezinkbak en een cokesfilter werd het water eerst gezuiverd waarna het in het zwembad liep. Het vuile water uit het zwembad liep naar het lager gelegen Tjongerkanaal. Zo werd het water goed ververst. Het zwembad werd voorzien van houten steigers en kleedhokjes. Er was een duiktoren waar vanaf duikkunsten konden worden vertoond. Tijdens de openingsdag gaven leden van de zwemvereniging Gorredijk een aantal zwem- en duikdemonstraties. In de jaren dertig en veertig werd er goed gebruik gemaakt van het zwembad door de inwoners van Donkerbroek , Oosterwolde en Makkinga. Vele inwoners haalden er hun zwemdiploma(s). Op 16 februari 1934 werd een zwemvereniging opgericht met een eigen clublied. De vereniging heette Njord en nam deel aan zwemwedstrijden in de regio bijvoorbeeld in Veenhuizen, Diever, Appelscha en Gorredijk.
Zwembad en oorlog
Tijdens de 2e Wereldoorlog was het zwembad gewoon geopend. In 1941 was er zelfs sprake van een recordbezoek van het zwembad. Over het gehele zwemseizoen waren er 10.128 badgasten en op 10 juni 1941 was er sprake van een dagrecord met 390 badgasten in het zwembad. Er werd in die periode ook door het kamp van de Nederlandse Arbeidsdienst bij Donkerbroek gebruik gemaakt van het zwembad. Het kamp bestond uit jongvolwassen mannen die daar zaten om een soort van dienstplicht te vervullen. Het kamp bevond zich aan de Bovenweg in het Oost van Donkerbroek. De mannen gingen marcherend vanaf het kamp met de schep over de schouder naar het zwembad. Na het zwemmen gingen ze weer in marstempo terug naar het kamp.
Verval en sluiting
Na de oorlog werd het door achterstallig onderhoud steeds lastiger om het zwembad te exploiteren. Herstelwerkzaamheden moesten in 1951 zo rond de 5000 gulden kosten en dat geld was er niet. De aandeelhouders van het zwembad stelde daarom voor om het zwembad op te heffen. Met name vanuit het Dorpsbelang van Donkerbroek was hier veel verzet tegen. Het mocht niet baten. In 1953 werd de keuze om het zwembad op te heffen uiteindelijk definitief. Het zwembad werd toen al enkele jaren niet meer gebruikt. Er werd een commissie opgericht die de komst van een nieuw zwembad bij Oosterwolde moest voorbereiden. Uiteindelijk zou het nog 12 jaar duren voordat het nieuwe zwembad in Oosterwolde in 1965 werd geopend. In 1957 werd uiteindelijk het zwembad aan de Tjonger na hernieuwd archeologisch onderzoek gedempt en als weidegrond ingezaaid. Er was niets meer wat aan het voormalige zwembad herinnerde. Het zwembad zelf was ook geschiedenis geworden.
Auteur: Bert Rekker
Werkgroep historische route Donkerbroek
Geplaatst op: 28 December 2020